กลุ่มงาน โสต ศอ นาสิก
นวัตกรรม ปี 52
การเสริมจมูกด้วยไขมัน

บริบท 

        หน่วยงานมีโครงสร้าง ประกอบด้วย แพทย์ 3 คน มี OPD ENT และ ward ชั้น 11 พิเศษ ส่วนผู้ป่วยในสามัญจะ admit อยู่ ward สามัญได้ทุก ward
        มีหน้าที่ตรวจรักษาผู้ป่วยที่มีปัญหาด้าน หู คอ จมูก ศรีษะ และใบหน้า ทั้งผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในรวมทั้งรับปรึกษาผู้ป่วยระหว่างแผนก มีคลินิกพิเศษ 2 คลินิก คือ คลินิกศูนย์โรคภูมิแพ้ และ คลินิกศัลยกรรมตกแต่งใบหน้า

ความเป็นมา
          การเสริมจมูก เป็นการเปิดให้บริการแก่ผู้ป่วย ในคลินิกศัลยกรรมตกแต่งใบหน้า มีผู้มารับการปรึกษาและให้บริการเป็นประจำ การเสริมจมูกส่วนใหญ่ทำด้วยวัสดุประเภทหนึ่งที่เรียกว่า ซิลิโคน (Silicone) มีลักษณะคล้ายพลาสติกปนยาง เหนียว ยืดหยุ่นได้ดี สามารถเหลาเป็นรูปทรงต่างๆได้ตามต้องการ เป็นสาร INERT ไม่เป็นพิษต่อร่างกาย และมีปฏิกิริยาต่อต้านจากร่างกายน้อยมาก สามารถนำไปทำเป็นลิ้น หัวใจเทียมหรือแผ่นปิดกะโหลกเทียมได้ ผู้ป่วยที่เสริมจมูกด้วยซิลิโคนส่วนมาก ถ้าทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญมักพบปัญหาหรือโรคแทรกซ้อนน้อยแต่ก็มีผู้ป่วยบางคนที่พบว่า อาจเกิดการแพ้ บวมแดง เป็นบางครั้ง หรือ เสริมแล้วนานไปแลดูไม่เป็นธรรมชาติ เห็นเป็นสัน เป็นขอบของซิลิโคน ในผู้ป่วยบางคนที่ผิวหนังค่อนข้างบางจะมีการรัดตัวของผิวหนังบริเวณจมูก มองดูเห็นเป็นแท่งซิลิโคนอย่างชัดเจน จึงมีผู้คิดค้นหาวัสดุอื่นมาใช้เพื่อลดปัญหาดังกล่าว แล้วก็พบว่าการเสริมจมูกด้วยการปลูกถ่ายไขมันของตนเองเป็นวิธีการทางเลือกอีกประการหนึ่งที่ช่วยแก้ปัญหานี้ได้

วัตถุประสงค์
       เป็นทางเลือกหนึ่งของการเสริมจมูก ที่ช่วยแก้ปัญหาในผู้ป่วยบางคนที่มีความวิตกกังวลไม่อยากมีซิลิโคนหรือสารแปลกปลอมอยู่ในร่างกาย หรือผู้ที่เสริมจมูกไปแล้วดูไม่เป็นธรรมชาติ ต้องการแก้ไขให้ดูดีเป็นธรรมชาติ มากยิ่งขึ้น

ตัวชี้วัดกิจกรรม

ความพึงพอใจของผู้ป่วย

วิธีการ

1. ฉีดยาชาที่จมูก และหน้าท้องบริเวณที่จะนำ fat มา graft
2. เปิดแผลที่ในโพรงจมูก และเจาะ subcutaneous Tunnel เป็นช่องเพื่อวาง fat
3. เปิดแผลที่บริเวณใต้สะดือ แล้วตัด fat เป็นก้อนๆออกมา กะปริมาณให้เกินความต้องการเล็กน้อย (ประมาณ 20-30%)
4. นำ fat มาปลูกถ่ายบริเวณจมูกใช้ fat ให้มากกว่าที่ต้องการ เพราะจะมีการ resorption ไปบางส่วน
5. เย็บปิดแผลที่จมูกและเย็บปิดแผลที่หน้าท้อง

ข้อดี 1. ดูเป็นธรรมชาติเพราะเป็น tissue ของเราเอง
       2. ไม่มี Complication ที่พบจาก Silicone เช่น perforation, Deviation, หรือมองเห็นเป็นแท่งเป็นขอบไม่สวยงาม
       3.ใช้ได้กับผู้ป่วยที่วิตกกังวลเรื่อง สารแปลกปลอมในร่างกาย หรือกลัวอันตรายที่เกิดจากสารซิลิโคน

ข้อเสีย  1. จัดรูปทรงได้ยาก เพราะ fat เป็นของนุ่มไม่คงตัว
           2. Technique ทำได้ยากกว่า และต้องเปิดแผล 2 ที่ คือ ที่จมูก & ใต้สะดือ ทำให้ป่วยเจ็บมากขึ้นเล็กน้อย
          3. การดูแลรักษาหลังผ่าตัดยุ่งยากและนานกว่า เพราะจะบวมอยู่นานกว่าแบบ Silicone เนื่องจากต้องใส่ fat ให้ over เกินไว้ ~ 20 - 30% และต้องมียาให้กินหลังผ่าตัดนานขึ้น เพื่อให้ fat graft take ในจำนวนตามต้องการ

ผลลัพธ์ 
         เริ่มให้บริการตั้งแต่มีนาคม 2551 จนถึงเดือนมกราคม 2552 มีผู้รับการผ่าตัดเสริมจมูกด้วยไขมันจำนวน 7 ราย ผู้ป่วย 6 รายพึงพอใจ มีผู้ป่วย 1 รายที่พบว่า ไขมันมีการสลายตัวไปมากกว่า 50% เนื่องจากไม่ได้ติดตามรักษาหลังผ่าตัด จึงได้แก้ไขด้วยการเสริมจมูกด้วยซิลิโคนจนผู้ป่วยพอใจ

ข้อเสนอแนะ
ข้อสำคัญในการเลือก case ว่าจะเสริมจมูกด้วยวิธีใด แพทย์ต้องมีหน้าที่ชี้แจงทำความเข้าใจ ให้ดีแก่ผู้ป่วยก่อน (ในเรื่องของข้อจำกัด,ข้อดีข้อเสีย,ค่าใช้จ่ายและการดูแลหลังผ่าตัด) เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและสามารถตัดสินใจเลือกแบบที่ตนเองต้องการไม่เหมาะสม