คณะกรรมการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล

จีนปิดเมืองในกานซู่ กักประชาชน 30,000 คน กันกาฬโรคระบาดวงกว้าง

จากข่าวข้างต้นทำให้หลายประเทศรวมทั้งองค์การอนามัยโลกมีความกังวลว่าจะเกิดการระบาดใหญ่เหมือนเช่นในอดีตที่ผ่านมา เราจึงควรมารู้จักโรคนี้เพื่อจะรู้วิธีป้องกันและไม่ตื่นตระหนกกับสถานการณ์

กาฬโรค หรือที่รู้จักกันในนาม แบล็กเดท (Black Death) หรือ กาฬมรณะ เป็นโรคระบาดที่ก่อความเสียหายมากที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษย์ เป็นสาเหตุให้มีชาวยุโรปหลายสิบล้านคนเสียชีวิต ในศตวรรษที่ 14 กาฬโรคมีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรีย เยอซิเนีย แพสทิซ (Yersinia pestis) ซึ่งแพร่ระบาดอยู่ในสัตว์จำพวกหนูในแถบตอนกลางของเอเชีย
อาการของกาฬโรคขึ้นอยู่กับบริเวณที่มีเชื้อมากในแต่ละบุคคล เช่น กาฬโรคที่ต่อมน้ำเหลือง (bubonic plague) กาฬโรคแบบโลหิตเป็นพิษ (septicemic plague) ในหลอดเลือด กาฬโรคแบบมีปอดบวม (pneumonic plague) ในปอด
ปัจจุบัน กาฬโรคเป็นโรคระบาดหนึ่งในสามโรคที่ต้องรายงานต่อองค์การอนามัยโลก (อีกสองโรค คือ อหิวาตกโรคและไข้เหลือง)

วิธีการแพร่เชื้อ

คนเป็นกาฬโรคเพราะไปรุกรานวงจรของโรคในสัตว์ หรือการที่สัตว์ฟันแทะในป่าหรือหมัดที่ติดเชื้อหลุดเข้าไปในที่พักอาศัยของ คน และไปแพร่เชื้อให้สัตว์ฟันแทะและหมัดในบ้าน ทำให้เกิดโรคระบาดใหญ่ในหมู่บ้าน และกาฬโรคระบาด สัตว์เลี้ยงในบ้าน เช่น แมว สุนัข อาจจะนำหมัดติดเชื้อกาฬโรคเข้าบ้าน เมื่อหมัดกัดตามตัวมีอาการคันก็กัดหรือเกา กลายเป็นฝีกาฬโรค เป็นแหล่งแพร่เชื้อไปยังสัตวแพทย์ได้ ทั้งนี้ กาฬโรคปอดเป็นประเภทที่รุนแรงที่สุด และเป็นประเภทเดียวที่สามารถติดต่อจากคนสู่คนผ่านละอองเสมหะ

แหล่งโรค

สัตว์ฟันแทะป่า (โดยเฉพาะกระรอกดิน) เป็นสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังที่เป็นรังโรคตามธรรมชาติ ลาโกมอส์ (กระต่ายป่า) สัตว์กินเนื้อป่า และแมวบ้าน อาจเป็นแหล่งเชื้อโรคสู่คน

ระยะติดต่อของโรค

ถ้าอยู่ในสิ่งแวดล้อม เช่น อุณหภูมิและความชื้นที่เหมาะสม เชื้อกาฬโรคในหมัดจะติดต่อไปยังที่อื่นได้นานนับเดือน กาฬโรคต่อมน้ำเหลืองไม่ติดต่อโดยตรงจากคนสู่คน นอกจากจะสัมผัสถูกกับหนองจากฝีมะม่วง กาฬโรคปอดบวมติดต่อได้ง่ายที่สุดถ้าอุณหภูมิอากาศเหมาะ ฝูงชนที่แน่นหนาแออัดจะช่วยให้การแพร่ระบาดเกิดได้ง่าย

การรักษา
ผู้ป่วยกาฬโรคต้องรักษาโดยแยกห้อง (isolation) เพื่อมิให้เชื้อแพร่กระจาย เชื้อนี้ความไวต่อ Tetracyline, Streptomycin, Chloramphenical, Kanamycin และSulfonamides ส่วนยากลุ่ม Penicillin มักใช้ไม่ได้ผลดีและการรักษาโรคแทรกซ้อนมีความจำเป็น บุคลากรที่ทำการรักษาต้องมีความระมัดระวังอย่างเคร่งครัดด้านการป้องกันการติดเชื้อ โดยการสวมถุงมือ การสวมหน้ากากอนามัยปิดปากและจมูก ควรทำลายเชื้อจากเลือด น้ำเหลืองและหนองของผู้ป่วย เพื่อป้องกันการติดเชื้อและการแพร่กระจายของเชื้อ

จากบทความดังกล่าว พอสรุปได้ว่า การป้องกันการติดเชื้อจากกาฬโรคสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ที่สำคัญ ได้แก่ การสวมเครื่องป้องกันร่างกาย โดยเฉพาะการสวมหน้ากากอนามัย การสวมถุงมือ และการล้างมือ

ที่มา

1. http://icd.ddc.moph.go.th/index.php?option=com_content&task=view&id=104&Itemid=49〈=th_TH

2. http://webdb.dmsc.moph.go.th/ifc_nih/a_nih_1_001c.asp?info_id=394